Najlepsze Ściągi-Nie wiesz czegoś sprawdź

Środowisko życia

Środowisko wodne
Wyróżniamy 3 najistotniejsze grupy mezozoicznych gadów, które zasiedlały wody:
1) długoszyje plezjozaury;
2) opływowe ichtiozaury
3) węgorzowate mezozaury
Ad.1)
Słowo ichtiozaur jest pochodzenia greckiego i w wolnym tłumaczeniu znaczy ono "rybo jaszczur". Zwierzęta te po raz pierwszy pojawiły się w swej pełnej formie gdzieś w środkowym triasie. Najstarsze okazy posiadają wydłużone ciało i najprawdopodobniej poruszały się za pomocą ruchu falowego ciała. Przedstawiciele późniejszych ichtiozaurów byli już zdecydowanie krótsi a ich ciało pokrojem przypominało ciało dzisiejszych ryb. Na ogonie znajdowała się duża płetwa o sierpowatym kształcie. Pokrojem były najbardziej zbliżone do dziś żyjących tuńczyków czy makreli. Przednie kończyny przekształcone były w małe, wiosłowate płetwy, dzięki którym zwierzęta miały ułatwioną sterowność. W stabilizacji pozycji pomagała im płetwa grzbietowa. Grupa ta wyginęła w górnej kredzie.
Ad.2)
Po ichtiozaurach "władzę" przejęły plezjozaury. Osiągały one imponujące wymiary - ciało osiągało nawet 12 m długości. Mimo tak imponujących wymiarów ich czaszka była relatywnie mała opatrzona stożkowatymi zębami. Tułów plezjozaurów był grzbieto -brzusznie spłaszczony, a kości z pasów barkowego i miednicznego układały się w płytki kostne po spodniej stronie. Płetwy były zbudowane z odpowiednio ukształtowanych kości przedramienia i ręki (z przodu) oraz podudzia wraz ze stopą(z tyłu).
Ad.3)
Mezozaury żywiły się głównie ówczesnymi rybami. Szczęki miały uzbrojone w dużą liczbę zębów, zaś ich długa czaszka pozwalała im skutecznie łowić ryby. Palce kończyn po spinane były błonami pływnymi. Główna siłę napędową stanowi ogon mezozaura, który wykazywał boczne spłaszczenie.
Inne przykładowe gady zamieszkujące mezozoiczne wody:
Kryptoklid płetwy niezwykłych rozmiarów pozwalały mu sprawnie poruszać się w morzu;
Liopleurodon władca morskich głębin oraz właściciel przerażającego zestawu zębów;
Oftalmozaur - miał wielkie oczy pomagające mu polować w ciemnych głębinach
Środowisko lądowe
Na lądach dominowały dinozaury i było to główne środowisko ich życia, chociaż możliwe, że były wstanie pływać jak przeważająca część kręgowców. Do lokomocji używały dwóch bądź czterech kończyn, co ciekawe tułów względem nóg ułożony był jak u ssaków, nie zaś jak u dzisiejszych gadów. Świadczą o tym chociażby ślady pozostawione przez te prehistoryczne zwierzęta, które pokazują, iż stawiały one nogi bardzo blisko siebie. Ogon zaś przeważnie wykorzystywany był jako przeciwwaga dla przodu ciała - w wypadku dinozaurów poruszających się na dwóch nogach.
Pod względem pokarmowym można je podzielić na osobniki mięsożerne i roślinożerne. We wczesnej jurze do naczelnych roślinożerców należał Prozauropody, pod koniec były nimi Sauropoda. Trawiły one pokarm roślinny każdej jakość dzięki posiadaniu w swych żołądkach tzw. gastrolitów, czyli kamieni połkniętych specjalnie w celu rozdrabniania pokarmu. Kolejnym przedstawicielem roślinożerców był Stegosaurus. Dinozaur zaopatrzony w pozbawiony zębów dziób oraz ledwie zarysowane zęby policzkowe.
Przedstawiciele tej grupy pokarmowej o największych rozmiarach ciała, aby zmniejszyć jego ciężar wykształcili puste przestrzenie wewnątrz kręgów. Przykładem tu może być chociażby Camarasaurus, który pomimo owych jam osiągał wagę większą niż łączna waga 3 słoni. Następnym wielkim roślinożercą był Euplocephalus. Charakterystyczną cechą budowy jego ciała był maczugowaty ogon oraz silne opancerzona czaszka. Wierzch nozdrzy osłaniały płyty kostne, zaś na oczy ochraniały skostniałe powieki. Tył głowy zabezpieczony był przez rogi. Całe ciało opatrzone było różnego rodzaju guzami, tarczami oraz rozlicznymi kolcami. Taki solidny pancerz miał służyć jako obrona prze ówczesnymi drapieżnikami. Euplocephalus żywił się przeważnie tym, co znalazł na dnie lasów, czyli różnymi niskimi roślinami, które to rozcierał dzięki swym drobnym zębom. Do dalszej obróbki pokarmu dochodziło w silnie umięśnionych fragmentach układu pokarmowego.
Dobrze znanym dinozaurem jest Triceraptos. Zwierz ten swą nazwę zawdzięcza trzem pokaźnym rogom, które znajdowały się na jego głowie. Ponad to jego kark ochraniała duża, kostna tarcza.
Kolejną grupą dinozaurów są Zauropody. Zwierzęta te wyróżniała dość długa szyja, dzięki czemu nie ruszając się z miejsca mogły dosięgać roślinności w dość sporym zakresie. Właścicielem szczególnie długiej szyi był barozaura. Według pewnych obliczeń wtłoczenie krwi na taką wysokość do mózgu związane było by z obecnością w ciele zwierzęcia serca ważącego prawie 1,6 tony! Dlatego niektórzy naukowcy snuli koncepcję, że Barosaurus posiadał tych ser aż 8, gdyż jedno tak duże serce nie byłoby wstanie pracować wystarczająco szybko wy wypompować krew do mózgu! Wysokie ciśnienie krwi związane z obecnością systemu 8 serc miałoby narażać te zwierzęta na takie schorzenia jak zawał serca czy udar mózgu. Nie wszyscy jednak naukowcy zgadzają się z tą opinia. Alternatywna hipoteza postuluję, iż wystarczyłoby tym zwierzętom jedno nie za duże serce, które wspierane było by przez zastawki w tętnicach na szyi oraz skurcze tętnic około mózgowych.
Drapieżne dinozaury wyglądały zgoła inaczej. Przede wszystkim zaopatrzone był w odpowiednio ostre zęby i pazury pomagające im w polowaniu. Pierwszym przedstawicielem tego rodzaju dinozaurów jest Allozaur. Posiadał on silne, przednie kończyny, którymi pomagał sobie przytrzymując ofiarę. Łapy jego miały trzy palce zakończone pazurami. Poruszał się on w pozycji wyprostowanej, chodząc jedynie na dwóch tylnych łapach. Niemal metrowej długości czaszka zaopatrzona była na szczętach w 70 zakrzywionych ku tyłowi zębów. Kawałki odrywanego mięsa ofiary trafiały wprost do gardzieli drapieżnika. Ogon allozaura zbudowany był z mniej więcej 50 kręgów i pomagał w zachowaniu równowagi. Jednak "królem" drapieżnych dinozaurów był tyranozaur. Był on najpotężniejszym drapieżnikiem, jaki stąpał po tej ziemi a dzięki swym 16 centymetrowe zęby spokojnie mogłyby rozerwać człowieka na strzępy. Inny system zdobywania pokarmu wybrały owiraptor tzw. "rabusie jaj". Za pomocą swych dwóch słupkowatych zęby w pysku o kształcie zbliżonym do dzioba wyjadały jaja złożone przez inne dinozaury.
Przykłady gadów środowiska lądowego:
Hybodus drapieżnik czający się na swe ofiary schowany tuż pod taflą wody;
Iguanodon gad posiadający niespotykaną w tej gromadzie zwierząt zdolność do przeżuwania;
Tapajera dzięki swemu olśniewającemu grzbietowi z łatwością wabił samicę swego gatunku;
Utraptor właściciel najbardziej niebezpiecznych pazurów;
Stegosaurus jego płyty kostne spełniały podwójna rolę: odstraszały one potencjalnych wrogów oraz pomagały w regulacji ciepłoty ciała.
Środowisko powietrzne
Szczątki kopalne wykazują, że całkiem spora grupa dinozaurów posiadała zdolność lotu ślizgowego. Dotyczy to głównie takich modyfikacji w budowie ciała jak przedłużone żebro czy błona między kończynami. Jednak adaptacje powstałe u pterozaurów były zdecydowanie bardziej zaawansowane. Kości zyskały na lekkości i doszło do wykształcenia się błoniastych skrzydeł między przednimi kończynami a łydkami. Pterozaury były pierwszymi kręgowcami, które opanowały aktywny lot. Do innych podobieństw między tymi gadami a gadzimi potomkami, jakimi są ptaki należą: pneumatyczny kościec oraz rozbudowany móżdżek, który odpowiada za odpowiednią sprawność ruchów oraz równowagę ciała.
Przykłady gadów latających:
Ornitocheir jego skrzydła osiągały rozpiętość 12 metrów! Dzięki czemu byłby wstanie przelecieć dystans nawet 500 km;
Pteranodon w jego przypadku skrzydła osiągały 8 m, a grzebień kostny na głowie pomagał w sterowaniu lotem;
Pierwsze szkielety dinozaurów zostały opisane około roku 1820 przez Anglików, zaś w 1842 r. niejaki Richard Owen stworzył dla tych prehistorycznych zwierząt nazwę Dinosauria, które słowo to oznacza nie więcej niż "straszne jaszczury".
Także na terenie naszego kraju odnajdywano szczątki tych dawnych zwierząt. Należą do nich m.in. kostne elementy osobników pochodzących z triasu a także na terenie Gór Świętokrzyskich odciski łap gatunków z okresu wczesnej jury.
Co do "wielkiego wymierania" na przełomie ery mezozoicznej i paleozoicznej panuje szereg rozlicznych hipotez. Najpopularniejszymi są: upadek ogromnego meteorytu oraz nagłe ochłodzenie się klimatu. Możliwe, że rolę tu odegrało wiele czynników, jednak na pewno tego nie wiemy.
Dwie najbardziej znane to: upadek gigantycznego meteorytu w regionie półwyspu Jukatan oraz stopniowe zmiany klimatyczne: coraz chłodniejsze zimy lub coraz gorętsze lata. Prawdopodobnie nigdy nie będziemy wiedzieli na pewno jak było naprawdę.